Reosta dediğimiz potansiyometre kısaca direnç çeşitlerinden bir tanesidir. En önemli özelliği ise kontrol edilebilir direnç çeşidi olmasıdır. Potansiyometre elektroniğin temel elemanlarından bir tanesidir. Elektronik cihazlarda kontrol gerektiren tüm devrelerde yer alır. Potansiyometre arızası karşımıza her an çıkabilir. Ancak potansiyometre arızası nasıl anlaşılır kısmına geçmeden önce görevlerini daha iyi tanımakta fayda olacaktır. Sembolü ise normal direncin üzerine ok gelmesi ile oluşturulur. Yapı itibarı ile bir direnç olduğunu düşünürsek potansiyemetre devrelerde akım ve gerilim kontrolünün sağlanabildiğini söyleyebiliriz. Çevrilebilen bir fiziksel yapısı vardır. Bu da konum kontrolü, pozisyon algılama gibi işlemleri başarılı bir şekilde yerine getirmektedir. Bu sayede pozisyon algılama sensörü işlemini yapmış olurlar.
Gaz kelebeğinin açılma miktarı ise ayarlanabilir direnç olan potansiyemetrenin kelebek hareketi yapması ile voltaj değişimini yerine getirmesi ile ölçülmektedir. Parçanın çalışma mantığı aslında oldukça basittir. Fakat potansiyometre arızası nasıl anlaşılır diye düşünüldüğünde bu basit işlem bir anda karışabiliyor. İçerisinden elektrik geçen iletkenin boyunu uzatıp kısaltması, direnç değerini değiştirmesi işlevlerini yapar. Temas uçları hareket ettiğinde ise direnç pistinin boyunu değiştirmiş olur. Gaz kelebeğinin hareketi ile direnç değişmekle beraber direnç değişimi voltaj değişimine çevrilmiş olur.
Elektrik motoruna bağlı gaz kelebeklerinde konum sensörlerinde temas uçları kelebek mili üzerinde olmaz. Kelebeği döndürmekle görevli plastik dişliler üzerinde konumlanır. Gaz pedalı konum sensöründe olduğu gibi gaz kelebeği konum sensöründe de iki farklı aynı işi yapan sensör bulunmaktadır. Gaz kelebeğinin pozisyon, konum sensörü arızalarının ise birtakım belirtileri vardır. Bu belirtiler doğrultusunda arızaya geçtiğini anlamak mümkündür.
Öncelikle motor arızası lambasının yandığı görülür. Potansiyometre arızası nasıl anlaşılır diye sorulduğunda bu ışığın yanması ile birlikte şüpheye düşülebilir. Motor devri ve gücü sınırlandırılmış olur, arıza modunda çalıştığı görülür. Gaz kelebeği kumandası gaz pedalı ile yapılamaz duruma gelir ve motor da herhangi bir tepki vermez. Motor devri kendiliğinden artar ya da dalgalı rölanti gözlemlenir. Bunların yanında devirdaimde ya da hızlanmada zayıflık, kesinti görülebilir.
Araç belirli bir devirde çalışmasını sürdürecek fakat gaz tepkisi kesilecektir. Bu noktada akıllara ilk gelen gaz kelebeği soketi kontrolü olmalıdır. Şayet bu noktada sorun yok ise büyük ihtimal gaz potansiyometresi arızası söz konusudur. Cruise Control devre dışı araçta meydana gelir. Rölanti ise 1000 – 2000 aralığında sabit olarak çalışmaya başlar. Potansiyometre arızası nasıl anlaşılır sorusunun cevabı da bu tip belirtilerden geçmektedir.
Sensör arızası ve çözümleri ise farklı olabilmektedir. Genellikle garanti olsun diye gaz kelebeği konum sensörünün içerisinde iki ayrı sensör bulunmaktadır. Gaz kelebeği konum sensörlerinden bir tanesi arızalanıp sinyal gönderemez ise arızaya düşecektir. Yine sürücü gösterge panelinde arıza lambasının yandığını görebilirsiniz. Potansiyometre arızası sorusunun en net cevaplarından bir tanesi de arıza lambası vermektedir. Hız sabitleme sistemi tamamen devre dışı kalacaktır.
Her ne kadar gaz pedalı normal çalışmaya devam etse de motorda bir sorun görülmez. Gaz kelebeği konum sensörlerinden ikisi de arızalanabilir. Böyle bir durumda tam kapasite bir arızadan söz etmek mümkündür. Böyle bir durumda gaz kelebeği gaz pedalına tepki vermeyecektir. Motor arıza moduna geçse de 1500- 2000 devirle çalışmayı sürdürür. Böyle bir durumda yapılacak en mantıklı şey aracı güvenli bir yere park ederek teknik servis çağırmak olacaktır. Potansiyometre arızası nasıl anlaşılır diye merak edildiğinde karşımıza çıkan en bariz belirtiler bunlar olmaktadır.
Aracınızın gaz pedalının görevini tekrar tam anlamı ile yerine getirmesi için mutlaka bakımının yapılması gerekir. Her ne kadar sensör küçük bir parça olsa da araç motor sistemindeki önemi oldukça büyüktür ve görmezden gelinmemelidir. Bu sorun oto sanayi sitelerinde rahatlıkla ortadan kaldırılabilir. Eğer aracınızın garantisi devam ediyor ise servise götürmeniz daha faydalı olacaktır. Aracınızı tanıyan bilen bir servis ile çok daha rahat bir süreç geçirirsiniz. Aksi halde işlemler uzayabileceği gibi sorunun kendisini tekrarlama ihtimali de olabileceğinden uzman ile görüşmenizde fayda olacaktır. Önemli olan aracınızın doğru bir şekilde elden geçirilerek sensörlerin bilir kişiler tarafından kontrol edilmesi olacaktır.
